Het Sprookjesboek van Charlotte Mouwens

Kunstenares vertelt over haar werk Regular Natural Phenomena

Charlotte wil even geen perfecte kunstwerken maken. Geen afgetekende schilderijen, met kaders en bewust gekozen afbeeldingen. In plaats daarvan kiest ze ervoor om haar werk het werk te laten doen. De intuïtie alle ruimte geven door zoveel mogelijk rationaliteit af te sluiten, dat is de norm. Zo laat Charlotte haar collages vanzelf ontstaan, groeien en kapotgaan, gelijk aan de wetten van de natuur. Die wildgroei, spontaniteit en vergankelijkheid van de natuur is waar Regular Natural Phenomena over gaat, de installatie die volgende week op Into The Great Wide Open te zien is.

Ik had van tevoren besloten om me niet voor te bereiden voor het gesprek met Charlotte. Geen vooropgezet interview, geen bewust gekozen vragen, geen kaders. Een natuurlijk gesprek dus, dat vanzelf wel groeit tot een artikel. We hadden bij haar thuis afgesproken, aan de Stuurmankade in Amsterdam-Oost. Daar heeft ze een klein atelier, zodat ze het huis niet hoeft te verlaten als ze aan het werk is. “Zo kan ik in mijn atelier werken terwijl ik voor mijn twee kinderen zorg. Bovendien zouden we veel meer geld kwijt zijn als ik mijn atelier ergens anders zou moeten huren.”

In haar atelier is Charlotte al druk bezig met het vormgeven van Regular Natural Phenomena. Een deel van die installatie hangt aan de muur: een met inkt geschilderd stuk wildernis dat is opgebouwd uit in elkaar gevlochten, lange stroken papier. Het is nog maar een kiemplantje, vergeleken met hoe het er straks op Vlieland uit komt te zien, maar ik kon me wel meteen voorstellen anders het moet zijn als de pop-up installatie straks in het donker tussen de bomen hangt. Ik vermoed dat het werk aan de ene kant zal verenigen met de natuurlijke omgeving, maar daar aan de andere kant ook heftig mee zal contrasteren.

“Zelf zie ik Regular Natural Phenomena als een soort inpakking van de natuur. Het is eigenlijk een levensgroot en abstract 3D-sprookjesboek, waarin de mensen die langs het werk wandelen de rol van figurant vervullen. Zo is mijn wens toch een beetje uitgekomen, want ik wilde vroeger altijd al kinderboeken maken.”

Het liefst zou Charlotte allang op Vlieland zijn. Dan zou ze de installatie geheel op locatie kunnen maken, zich helemaal en fulltime kunnen focussen op haar creatie en zich haast letterlijk laten ingroeien door de papieren massa. Dat zit er niet meer in, omdat ze verplichtingen heeft als moeder en als lerares bij het Artis Atelier: “Het kan wel, maar dan zou mijn man daar zwaar de dupe van zijn. Hij zou zich dan honderd procent van de tijd moeten bezighouden met de kinderen en dat is ook niet goed.”

Residentie-opdrachten zijn voor Charlotte een oplossing om zich af en toe toch zonder afleiding te kunnen concentreren op haar kunst. In de afgelopen jaren heeft ze op die manier kunnen werken op verschillende plekken, zoals in Shanghai en Italië, maar ook in Nederland op de Rijksacademie, het Van Gogh Huis en recent was ze voor een week te gast in De Torenkamer van het Vondelpark. “Dat torentje begon na een paar dagen helemaal dicht te groeien. Een bos van wandschilderingen om me heen, dat was eigenlijk best benauwend in die kleine ruimte.”

“Omdat ik niet de tijd heb om constant in mijn atelier te zitten en volledig in mijn werk te duiken, zal ik er ook niet zo snel in verdrinken. Ik kan zo veel beter met een reflecterend oog naar mijn eigen werken kijken”

Gelukkig ziet Charlotte ook de positieve kanten van haar genoodzaakte werkwijze, wat inhoudt dat er veel onderbrekingen zijn: “Omdat ik niet de tijd heb om constant in mijn atelier te zitten en volledig in mijn werk te duiken, zal ik er ook niet zo snel in verdrinken. Ik kan zo veel beter met een reflecterend oog naar mijn eigen werken kijken.”

De impulsieve en ruige manier van schilderen, scheuren en positioneren is momenteel een enorme bevrijding voor haar. Charlotte heeft veel schilderijen gemaakt, maar heeft in deze fase vooral behoefte om het papier uit de kaders te halen, te laten groeien. Ook scheurt ze delen van de papiervlaktes uit, om zo juist iets toe te voegen aan het geheel. “Dat wil trouwens niet zeggen dat ik zomaar wat doe, ook al begin ik willekeurig. Ik ben juist heel bewust op zoek naar een lijnenspel van inktsporen, die ik omzet in beeld. De tekeningen geef ik steeds meer patronen van een organisch 'behang', als knipoog naar een bepaling van de natuur. Soms vind ik opeens dat de positionering van het papier of de inktpatronen op het papier totaal niet meer kloppen. Dan moet ik weer helemaal opnieuw beginnen.”

Vanaf vrijdag 4 september is het bos van Charlotte te bewonderen in het bos van Vlieland. Ze kijkt er enorm naar uit om haar installatie op te hangen tussen het wild, maar vindt het ook heel erg spannend: “Het papier is wel dik, maar natuurlijk niet bestemd tegen hevige storm. Het kan soms stevig waaien op een waddeneiland, dus ik houd mijn hart vast.”