Geluid is zeg maar echt zijn ding
Op bezoek bij kunstenaar Daniel Maalman
De geluiden der natuur geven ons vaak een moment van rust. Maar wat gebeurt er als die geluiden een betekenis krijgen? Ringtones met vogelgeluiden of kabbelende watervallen suggereren dan opeens een handeling: pak die telefoon! Kunstenaar Daniel Maalman gebruikt deze geluiden in zijn installatie Brainforest, te beleven op Into The Great Wide Open.
"Gehoor is een ondergewaardeerd zintuig. Ik vind geluid veel intenser dan bijvoorbeeld een foto. Een foto is best plat, maar neem iets op en luister het later met gesloten ogen terug. Geluid brengt je echt weer in dat moment."
Van Enschede Centraal Station door de binnenstad. Met één lange weg te fietsen kom je langs de drukke singel, over een snelweg, verder een woonwijk in. Daar waar de weg rustiger wordt en de weilanden beginnen, daar woont kunstenaar Daniel Maalman. Het laatste huis op de straat, tussen natuur en stad. Precies waar hij hoort te zijn. En dat vindt hij zelf ook.
"Het is hier heerlijk. Samen met mijn vriendin hebben we in dit huis alle ruimte. Het bos, waar ik vaak opneem, is om de hoek en tijdens werk kijk ik uit over de weilanden. Maar de drukte van de stad is ook dichtbij. Die twee werelden komen bij elkaar in Brainforest en zo past mijn leefomgeving eigenlijk heel goed bij mijn werk.’’
Brainforest. Het werk ligt nu nog verspreid door verschillende kamers in het huis van Daniel in Enschede, maar hangt binnenkort tussen de bomen van Vlieland. Op een lange houten tafel liggen plastic bollen waar speakertjes in worden gebouwd, terwijl in de studio een lange rij met vogelhuisjes staat. Bij de openslaande deuren staat de laptop, waarop de vogelgeluiden te horen zijn. “Deze geluiden heb ik opgenomen in de natuur, waar ze voor ons niks betekenen. Vaak zorgen ze er juist voor dat mensen rustig worden. Ons dagelijks leven bestaat vooral uit geluiden met betekenis, zoals de ringtone op je telefoon’’.
En juist die soundtracks lopen volgens Maalman steeds meer door elkaar. “Een telefoon heeft veel geluiden die gebaseerd zijn op de natuur, zoals vogels of kabbelende watervallen. Deze worden gebruikt als wekker of misschien als ringtone en krijgen daardoor opeens een betekenis die een handeling bij ons moet opwekken. Met Brainforest speel ik in op deze ontwikkeling.’’ Daniel laat een voorbeeld horen. “Deze vogel is een gemanipuleerde vogel. Ik hoop dat de luisteraar in het bos hierdoor op het verkeerde been wordt gezet.’’
De rode draad in het conceptuele werk van Daniel is eigenlijk altijd geluid. Het is echt Daniels ding, geluid. “Ik ben een geluidsfreak. Ik word erg blij als je trappers en je wielen precies één ritme maken. Geluid brengt je ook naar een bepaalde plek of een bepaalde herinnering.”
Ik krijg een oude teddybeer voorgeschoteld. Een holle teddybeer waarin het opnameapparaat veilig de wereld kan vastleggen, zonder verstoord te worden. Zo heeft Daniel de meest bijzondere geluiden op kunnen nemen in bijzondere situaties. "Ik heb er eentje die ik echt perfect vind!" Hij loopt enthousiast naar de computer.
“Ik liep een dag door Utrecht en kwam langs een Turkse bruiloft. De hele straat stond op z’n kop en twee mannen speelden op een grote trom en een soort slangenbezweerdersfluit. De opname was perfect, zonder kletsende mensen of een auto die langs scheurt. Eerst liep ik op een afstandje en kwam daarna dichtbij, waar het vervolgens weer wegstierf en zacht eindigde. Daar word ik nou echt enthousiast van.”
Waarom worden we eigenlijk niet allemaal zo enthousiast van geluid? In een wereld waar het visuele overheerst, is Daniel een uitzondering. “Het is een ondergewaardeerd zintuig. Ik vind geluid veel intenser dan bijvoorbeeld een foto. Een foto is best plat, maar neem iets op en luister het later met gesloten ogen terug. Geluid brengt je echt weer in dat moment. Je geheugen leunt erg op geluid maar dat is niet hetgeen dat we zelf opslaan.”
Op de terugweg doe ik mijn koptelefoon niet op, om te kunnen luisteren naar de geluiden die ik tegenkom. Van de rust bij Daniel Maalman tot de drukte in de binnenstad; je hoort en beleeft zoveel meer en op een andere manier als het geluid de hoofdrol speelt.
